Zagrożenia związane z kontaktami dzieci z obcymi osobami w Sieci - raport z badań.

Intensywny rozwój Internetu w Polsce sprawia, że coraz więcej uwagi poświęcać musimy bezpieczeństwu jego najmłodszych użytkowników. Za jedno z najpoważniejszych zagrożeń dla młodych internatów uznać należy kontakty w Sieci z obcymi i spotkania z osobami poznanymi w Internecie.

68% dzieci otrzymuje propozycje spotkań od osób poznanych w Sieci 44,6% dzieci korzysta z propozycji spotkań Jedynie 23,6% dzieci informuje rodziców o spotkaniach z osobami poznanymi w Sieci. Połowa dzieci uczestniczy w spotkaniach w pojedynkę. 28,4% rodziców nie dostrzega żadnych zagrożeń dla dzieci korzystających z Internetu.

Bezpieczeństwo dzieci zależy przede wszystkim od tego czy znają zagrożenia, doceniają ich wagę i potrafią ich unikać. Bardzo ważna w procesie edukacji najmłodszych jest szkoła i rodzice, którzy powinni przekazywać dzieciom informacje dotyczące internetowych zagrożeń i służyć pomocą w sytuacji zagrożenia.

Od ponad 2 lat Fundacja Dzieci Niczyje realizuje kampanię społeczną "Dziecko w Sieci", której celem jest promocja bezpiecznego korzystania z Sieci poprzez działania medialne i edukacyjne. Od początku akcji Fundacja prowadzi badania zachowań młodych Internetów. Ich wyniki obrazują zwyczaje młodych użytkowników Internetu i pozwalają wnioskować o poziomie ich bezpieczeństwa. Poniżej zaprezentowane zostały badania Fundacji Dzieci Niczyje przeprowadzone w styczniu 2006 roku.

Metodologia

Koncepcja badań przygotowana została w ramach programu badawczego Fundacji Dzieci Niczyje. Badanie zrealizowane zostało przez agencję Gemius w dniach 11-12 stycznia 2006 roku za pomocą ankiet internetowych emitowanych losowo na witrynach korzystających z bezpłatnego audytu site-centric stat.pl/PBI.

Podstawową grupę respondentów stanowili internauci w wieku od 12 do 17 lat (N=1779). W celu zestawienia informacji uzyskanych od dzieci ze stanem wiedzy ich opiekunów, część pytań zadana została dorosłym internatom – rodzicom dzieci w wieku 12-17 lat (N=204).

Za podstawowe cele badania przyjęto:

• Poznanie sposobów korzystania z Internetu przez dzieci i młodzież
• Ustalenie poziomu świadomości młodych internatów odnoście zagrożeń związanych z Siecią.
• Zbadanie skali ryzykownych doświadczeń i zachowań młodych internautów.

Uzyskane dane porównywano do wyników analogicznego badania wykonanego w październiku 2004 roku.

Korzystanie z Sieci.

W toku badań ustalono, że dzieci korzystają z Internetu, przede wszystkim u siebie w domu (95,7%). Drugim miejscem, pod względem liczby wskazań, jest szkoła – 46,0%. Co czwarty respondent (25,3%) korzysta z Internetu u znajomych a korzystanie z kawiarenek internetowych deklaruje blisko 7% badanych.

Ze względu na zainteresowanie problematyką zagrożeń związanych z kontaktowaniem się w Sieci z obcymi, przedmiotem badań był stopień wykorzystywania przez badanych serwisów komunikacyjnych. Korzystanie z nich zadeklarowali niemal wszyscy respondenci.

Ponad 92% dzieci korzysta z komunikatorów. W porównaniu z analogicznymi badaniami przeprowadzonymi w 2004 roku odsetek użytkowników komunikatorów wzrósł o blisko 5%. Istotnie wzrosła popularność komunikatorów głosowych (z 23% do 38%). Stało się tak zapewne za sprawą coraz większej dostępności i promocji tego typu serwisów (np. Skype).

Wraz ze wzrostem popularności komunikatorów spada zainteresowanie czatami. W poprzednich badaniach korzystanie z nich deklarowało 35% badanych, obecnie 25%.

Dzieci kontaktują się z obcymi osobami również za pośrednictwem telefonów komórkowych. Spośród badanych posiadających telefon (92,1%) z serwisów randkowych i/lub czatów korzysta 8%.

Orientacja w zagrożeniach związanych z poznawaniem nowych osób w Sieci.

Ponad 90% badanych słyszała o zagrożeniach związanych kontaktami z obcymi osobami w Sieci. Najczęściej informacje te pochodziły z mediów (telewizja 89,1%, prasa 74,8%, Internet 63,7%), rzadziej od rodziców (55,3%) i ze szkoły (58,3%). W porównaniu z badaniami z 2004 roku o kilka procent (odpowiednio 5,4%, 4,1%) wzrósł udział rodziców i szkoły w informowaniu najmłodszych o bezpieczeństwie w Internecie.

Mimo świadomości zagrożeń dzieci błędnie postrzegają ich wagę uznając podawanie danych osobowych (75,3%) za bardziej zagrażające niż spotkania z osobami poznanymi w Sieci (63,1%).

O świadomość zagrożeń zapytani zostali również rodzice. Ponad 16% z nich nie dostrzega żadnych zagrożeń związanych z korzystaniem z Internetu przez dzieci. Ponad 12% nie miało na ten temat wyrobionej opinii.

Doświadczenia związane z kontaktami z obcymi w Sieci.

Dzieci w Internecie często narażone sa na zaczepki i niechciane rozmowy (45%), chociaż warty odnotowania jest spadek tego typu przypadków (w roku 2004 – 50,8%), związany prawdopodobnie ze spadkiem popularności czatów. Sytuacja tego typu u co piątego dziecka powodują lęk.

Zdecydowana większość respondentów (64%) przyznaje, iż zawiera w Internecie znajomości. W kontaktach z obcymi dzieci często podają swoje dane osobowe (adres zamieszkania -10,8%, numer telefonu – 45,2%, adres e-mail – 77,9%) oraz przesyłają swoje zdjęcia (58,4%).

Wzrasta częstotliwość propozycji spotkań, które dzieci otrzymują przy okazji internetowych kontaktów. W badaniach z 2004 roku 35,5% respondentów deklarowało, że nigdy nie otrzymali propozycji spotkania. W tegorocznych badaniach liczba ta spadła o blisko 10%. Coraz częściej dochodzi też do spotkań z osobami poznanymi w Sieci. Z propozycji spotkania skorzystało blisko 45% respondentów, (w badaniach z 2004 roku – 37,1%).

Spośród rodziców biorących udział w badaniu jedynie 14,7% miało świadomość, że ich dzieci spotykają się z osobami poznanymi w Sieci.

Ponad połowa dzieci uczestniczy w spotkaniach w pojedynkę. Jeżeli ktoś im towarzyszy, to są to znajomi lub rodzeństwo (48,4%). Rodzice lub inne osoby dorosłe prawie nigdy nie towarzyszą dzieciom w spotkaniach (1%). Rodzice są również bardzo rzadko informowani są o planowanych spotkaniach (23,6%). Blisko 22% dzieci nie mówi o spotkaniu nikomu.

Dzieci nie informują rodziców o spotkaniu, gdyż uważają, że kwestie spotkań ich nie interesują (21,2%) oraz z obawy przed brakiem zgody na spotkanie (27,3%). Respondenci bardzo często uważają, że spotkania z osobami poznanymi w Sieci są ich prywatna sprawą, o której nie muszą nikogo informować (61,6%).

Wnioski z badań

Z serwisów komunikacyjnych korzystają niemal wszyscy respondenci badań. Pomimo stosunkowo wysokiego odsetka dzieci deklarujących świadomość zagrożeń związanych z kontaktami z obcymi w Sieci, niepokojąca jest skala ryzykownych zachowań podejmowanych przez najmłodszych internautów, jak podawanie danych osobowych, czy przesyłanie zdjęć. Szczególnie niepokojące są coraz częstsze spotkania dzieci z osobami poznanymi w Sieci, czemu bardzo często towarzyszy łamanie podstawowych zasad bezpieczeństwa - nie informowanie o spotkaniach rodziców i nie uczestniczenie w nich osób trzecich. Postulat uczestnictwa rodziców w spotkaniach dzieci, które poznały się w Internecie, szczególnie ważny w przypadku najmłodszych dzieci, nie jest respektowany w ogóle!

W sytuacji, kiedy internetowe znajomości i spotkania dzieci z osobami poznanymi Sieci stały się normą, rola rodziców w zapewnieniu dziecku bezpieczeństwa jest niezmiernie ważna. Tymczasem blisko połowa dzieci uczących w badaniu stwierdza, że rodzice nie informowali ich o zagrożeniach związanych z Internetem, a blisko jedna trzecia badanych rodziców nie uważa, że Internet może stanowić dla dziecka zagrożenie! W sytuacji przekonania młodych internautów, że kwestie ich znajomości i spotkań z osobami poznanymi w Sieci  nie interesują, bądź nie powinny interesować rodziców, ważne jest ustalanie z dziećmi zasad bezpiecznego korzystania z Internetu i kontaktów dzieci z obcymi.

Wyższy powinien być również udział placówek oświatowych w edukacji dzieci w zakresie bezpieczeństwa w Sieci, chociaż wyraźny wzrost zaangażowania szkół w tym zakresie jest pozytywnym sygnałem.